بدهکاران برجام طلبکار شدند - پری بلاگ

به گزارش خبرنگاران به نقل از روزنامه خبرنگاران، یکی از آخرین این موارد، بیانیه ای بود که چند روز قبل صادر کرده و در آن به شدت به تولید اورانیوم فلزی در ایران ابراز نگرانی کردند و آن را مغایر برجام دانستند.

این در حالی است که اروپایی ها تقریبا هیچ یک از تعهدات خود را در برجام عملی نکرده اند و بر خلاف ادعایی که دارند در سال های گذشته در جهت نقض تعهدات برجامی در کنار آمریکا بوده اند. محمدجواد ظریف در نشست مجازی که در دی ماه با وزیران خارجه چین، روسیه، آلمان، فرانسه و انگلیس داشت، تاکید کرد داده های تجارت 2019-2014 ایران و اتحادیه اروپا ثابت می کند سه کشور اروپایی تعهدات برجامی خود را نقض کرده اند و سه کشور اروپایی با آمریکا در صدمه جبران ناپذیر به ایرانی ها شریک هستند.

نکته جالب این که اروپایی ها نه تنها به تعهدات برجامی خود عمل نکرده اند بلکه پس از خروج آمریکا از برجام، تعهدات 11گانه ای به ایران دادند که هیچ یک از این تعهدات را هم عملی نکردند. فهرست این تعهدات، بلند بالاست و در این گزارش به چند مورد از مهم ترین آنها پرداخته ایم.

توقف همکاری در بخش های نفتی

صادرات تجهیزات و فناوری های کلیدی برای بخش نفت و گاز و سرمایه گذاری در این بخش ازجمله تعهدات اروپا در برجام است. اما پس از خروج آمریکا از برجام، تمام قراردادهای نیم بندی که شرکت های اروپایی با ایران داشتند، لغو شد و همگی ایران را ترک کردند و این بخش از تعهدات اروپا در برجام کاملا بر زمین مانده است.

در همین زمینه می توان به بیانیه شرکت نفت و گاز فرانسوی توتال اشاره کرد که با توجه به خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم های آمریکا علیه ایران از پروژه اکتشاف گاز پارس جنوبی خارج شد. شرکت ایتالیایی نیز توافق خود را با ایران در خصوص مطالعه میدان های نفتی و گازی لغو کرد. همچنین شرکت لهستانی PGNIG که درزمینه نفت و گاز فعال است، گفت همکاری خود را با ایران به دلیل خطر تحریم های آمریکا به حالت تعلیق درمی آورد.

قطع همکاری درزمینه حمل ونقل دریایی

بحث حمل ونقل دریایی و همکاری های بیمه ای و کشتیرانی ازجمله محورهای مهم در برجام است.اما پس از خروج آمریکا از برجام، اروپایی ها تمام همکاری های خود را در این بخش متوقف کردند. در همین زمینه می توان به خروج شرکت های کشتیرانی کانتینری از ایران در راستای همراهی با تحریم های آمریکا اشاره کرد. به عنوان مثال،شرکت دانمارکی مرسک مولر،بزرگ ترین شرکت کشتیرانی کانتینری جهان برای تبعیت از تحریم های مجدد آمریکا علیه ایران، فعالیت تجاری اش را در ایران تعطیل کرد. سورن سکو، یک مقام ارشد این شرکت گفت: با توجه به اعمال دوباره تحریم های آمریکا علیه ایران، اگر شما تجارت با آمریکا آن هم در حجم گسترده داشته باشید، نمی توانید در ایران فعالیت تجاری انجام دهید. شرکت ام اس سی، دومین شرکت بزرگ حمل ونقل کانتینری جهان نیز پس از مرسک، ثبت سفارشات جدید را برای ایران متوقف کرد.

نقض تعهدات حمل و نقل هوایی

بر اساس مفاد برجام قرار بود تحریم های مربوط به صنعت حمل و نقل هوایی از جمله خرید مشروط هواپیما لغو شود. یکی از مواردی هم که به عنوان دستاورد برجام از سوی دولت مورد اشاره قرار می گرفت، قرارداد خرید 200فروند هواپیما شامل 100فروند ایرباس، 80فروند بوئینگ و 20فروند ای تی آر بود اما با خروج دولت آمریکا از برجام، این قراردادها کنسل شد و در سال94 صرفا سه فروند ایرباس و 13فروند ای تی آر وارد ناوگان ایران ایر شد. البته به گفته یک منبع آگاه، با توجه به این که ایران تحت تحریم های آمریکا قرار گرفته است، سیستم نرم افزاری هواپیماهای برجامی به روز رسانی نشده و اجازه پرواز به خارج از کشور را ندارند و احتمال دارد حتی در فرودگاه های کشورهای همسایه نیز به دلیل نداشتن تاییدیه های ایمنی پرواز، توقیف شود.

بنابراین این تعهدات نه تنها از سوی اروپا اجرا نشد بلکه حتی در خصوصی از سوخت رسانی به هواپیمای وزیر خارجه کشورمان به بهانه تحریم ها خودداری کردند. ماجرا از این قرار بود که حدود سه سال پیش و در جریان کنفرانس امنیتی مونیخ هیچ کدام از شرکت های تأمین سوخت حاضر نشدند به هواپیمای حامل محمدجواد ظریف سوخت رسانی کنند، چراکه نگران بودند با این کار تحریم های واشنگتن علیه تهران را نقض کنند.

بی تعهدی در پرداخت کمک های اقتصادی

درحالی که ارائه کمک های بلاعوض، کمک های اقتصادی و وام های ترجیحی از دیگر تعهدات اروپا بود اما در طول چند سالی که از اجرایی شدن برجام می گذرد در عمل چنین اتفاقی روی نداده است حتی طی چند ماه گذشته اتحادیه اروپا بازهم در برابر کارشکنی های آمریکا تسلیم شده و قادر به پرداخت وامی از سوی صندوق بین المللی پول به ایران برای مبارزه با کرونا نشد. ایده پرداخت کمک اقتصادی فرانسه به ایران را نیز می توان یک نمونه دیگر در ناتوانی اروپا در انجام تعهدات خود دراین ارتباط ذکر کرد، چراکه سال گذشته مکرون ،رئیس جمهوری فرانسه ایده پرداخت کمک اقتصادی این کشور به ایران را مشروط به فراهم شدن مقدمات گفت وگو درباره سه موضوع چالش برانگیز یعنی برنامه موشکی و منطقه ای و همچنین بازگشتن به نقطه شروعین تعهدات برجامی ایران کرده بود.

قطع همکاری سوئیفت

ارائه خدمات پیام رسانی اقتصادی از جمله سوئیفت، یکی از تعهدات اروپا در برجام بود. سوئیفت یا جامعه جهانی ارتباطات اقتصادی بین بانکی، یک انجمن تعاونی غیرانتفاعی است که برای فرستادن و دریافت هرگونه پیام ارزی میان واحدهای ارزی بانک های داخل کشور و بانک های خارج از کشور مورد استفاده قرار می گیرد و عملا همکاری بانک ها میان کشورها از طریق این سامانه انجام می شود. مرکز اصلی شبکه سوئیفت در کشور بلژیک است و اروپایی ها در برجام متعهد به ارائه خدمات پیام رسانی اقتصادی از جمله سوئیفت شده بودند. اما پس از خروج آمریکا از برجام در سال 97، شبکه اقتصادی سوئیفت هم ارتباط خود را با ایران قطع کرد. واکنش اروپا به این اتفاق هم چیزی بیش از اظهار تاسف نبود و کمیسیون اتحادیه اروپا در آبان سال 97 با صدور بیانیه ای از تصمیم شبکه بین بانکی سوئیفت برای تعلیق دسترسی برخی از بانک های ایرانی اظهار تأسف کرد.

قطع واردات نفت از ایران

یکی از تعهدات اروپا در برجام، واردات نفت خام از ایران است اما آخرین بار 13آبان97 بود که دو کشور یونان و ایتالیا با استفاده از معافیت تحریمی آمریکا از ایران نفت وارد کردند. پس ازآن دیگر معافیت های تحریمی آمریکا تمدید نشد و در این شرایط هر کشور یا شرکتی که از ایران نفتی دریافت می کرد، مشمول تحریم های ثانویه آمریکا می شد.

بر همین اساس دیگر هیچ کشور اروپایی از ایران نفت وارد نکرد و حتی باوجود تعهدی که فرانسه، انگلیس و آلمان در خصوص حل این مشکل دادند هیچ اتفاقی در این زمینه نیفتاد. نکته جالب توجه این که نه تنها اروپایی ها در خصوص واردات نفت از ایران همکاری نکردند بلکه به صورت فعال به مانع تراشی هم پرداختند و بر همین اساس بود که تابستان سال قبل، نیروی دریایی انگلیس در اقدامی غیرقانونی و برخلاف مقررات بین المللی، نفتکش گریس یک را که حامل نفت ایران بود در تنگه جبل الطارق توقیف کرد؛ اقدامی که به روشنی نشان داد نه تنها ادعای شکاف میان اروپا و آمریکا بی اساس بود بلکه انگلیس و سایر کشورهای اروپایی عملا مجری سیاست آمریکا درباره به صفر رساندن فروش نفت ایران هستند.

وعده بی پایان درباره کانال های اقتصادی

تلاش برای ایجاد کانال اقتصادی با ایران، یکی از پرسروصداترین اقدامات اروپا در سال های اخیر بوده که تلاش داشتند از این طریق به تعهدات برجامی خود عمل کنند. در همان سال97 که آمریکا از برجام خارج شد، اروپایی ها در تابستان یک بسته پیشنهادی در این زمینه ارائه کردند. بر اساس جزئیاتی که منتشر شد، بخشی از این بسته پیشنهادی به ایجاد کانالی اختصاص داشت که روابط بانکی با ایران را میسر کند.

سه کشور اروپایی در بیانیه ای هم که در آن زمان صادر کردند ،حفظ روابط بانکی با ایران را از اولویت های کشورهای اروپایی گفتند. بعدها اروپایی ها از سازوکاری به نام اس پی وی صحبت به میان آوردند که قرار بود روابط بانکی ایران و اروپا را به عهده داشته باشد اما هرروز بحث جدیدی را مطرح کردند و درنهایت اعلام شد هیچ یک از کشورهای اروپایی از ترس تحریم های آمریکایی حاضر نشده میزبان دفتر این سازوکار باشد.

پس از به فراموشی سپرده شدن اس پی وی، اروپایی ها شروع به دادن وعده وعیدهایی درباره سازوکار جدیدی با عنوان اینستکس کردند که البته هنوز این وعده وعیدها ادامه دارد اما در عمل به جز چند تراکنش کوچک، هیچ اقدام قابل توجهی در قالب این سازوکار انجام نشده است و همین بود که رهبر انقلاب در مقطعی از این سازوکار به یک شوخی تلخ یادکردند.

بی تفاوتی دربرابر خروج شرکت های اروپایی

بعد از خروج آمریکا از برجام و اجرای مجدد تحریم ها با توجه به عدم اتخاذ موضع جدی علیه آمریکا توسط اتحادیه اروپا، شرکت های اروپایی ازجمله شرکت های آلمانی و فرانسوی برخلاف گفته های برخی مسؤولان شان که ادعای ادامه همکاری با ایران داشتند به نوبت از ایران خارج شده و از ادامه همکاری امتناع کردند. به رغم این که بهانه اروپاییان برای این قطع ارتباط با ایران ترس شرکت های اروپایی از اقدامات تلافی جویانه آمریکا بود اما به معنای آن نیست که اروپا در تمام سیاست ها کاملا همسو با آمریکاست.

اتحادیه اروپا در سال1996 قانون انسداد را در مقابل تحریم های آمریکا علیه کوبا و چند کشور دیگر تصویب کرد. قانون انسداد در راستای جلوگیری از تبعیت فعالان اقتصادی اروپایی از تحریم های فرا سرزمینی سایر کشورها نظیر آمریکا ایجادشده است. نتیجه نهایی اجرای این قانون جریمه کردن افراد و شرکت های اروپایی توسط دولت های اروپایی است که از قانون تخطی از تحریم های آمریکا تبعیت می کنند. اما اروپایی ها باوجوداین که می توانستند در خصوص تحریم های آمریکا علیه ایران هم از این قانون بهره بگیرند، این کار را نکردند و همین مساله باعث شد شرکت های اروپایی، همکاری های خود را با ایران لغو کنند.

عدم حمایت اقتصادی از تجارت با ایران

حمایت اقتصادی از تجارت با ایران یکی از تعهدات اروپا در قبال ایران بود، این در حالی است که پس از آن که تحریم های نفتی در سال 97 بازگشتند، به دلیل ترس از تنبیه های احتاقتصادی دولت ترامپ، تغییرات محسوسی نیز در رفتار شرکای تجاری ایران رخ داد. در این میان فرانسه و آلمان که از امضاکنندگان برجام بودند به میزان چشمگیری تجارت با ایران را درزمینه صادرات و واردات کاهش دادند.

در همین ارتباط جوزپ بورل، مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز گفته است،ما نتوانستیم از تجارت قانونی بین شرکت های اروپایی و ایران حمایت کنیم. همچنین بر اساس گفته های سید روح ا... لطیفی، سخنگوی گمرک، تجارت ایران با اروپایی ها در هفت ماهه نخست سال99 حدود 15میلیون و 910 هزار و 816تن بوده که ارزشی معادل هشت میلیارد و 808میلیون دلار داشته است. در این مدت حجم صادرات ایران به کشورهای اروپایی نیز بیش از پنج میلیون و 605 هزار تن بوده که ارزشی برابر دو میلیارد و 67 میلیون دلار داشته است.

اروپا نه فقط درزمینه صادرات و واردات از ایران به تعهداتش عمل نکرد بلکه حتی برگزاری کنفرانسی را در ارتباط با تجارت با ایران نیز که قرار بود آذرماه برگزار شود به دلایل سیاسی به تعویق انداخت.

قطع همکاری در زمینه خودروسازی

فروش، عرضه یا انتقال کالاها و خدمات مورداستفاده در ارتباط با بخش خودروسازی ایران از دیگر تعهدات اروپا به ایران در قالب برجام بود. اما خروج آمریکا از برجام و اعلام بازگشت تحریم های این کشور علیه ایران باعث شد شرکت های خودروساز اروپایی هم در کنار سایر شرکت ها ایران را ترک کنند .در این میان دو شرکت مطرح رنو و پژو، اصلی ترین شرکت های خودروساز بودند. اروپایی ها پس از این اتفاق، هیچ اقدامی برای عمل به این تعهد برجامی خود انجام ندادند.