تعطیلات پرماجرا - پری بلاگ

این نخستین بار نیست که سرویس های رایانش ابری دچار مشکل می شوند، در سال های اخیر شاهد بروز مسائلی جدی حتی در سرویس های شرکت های شناخته شده ای مثل گوگل و آمازون بوده ایم. اما این نخستین بار است که به دلیل وابستگی بی سابقه کسب و کارهای ایرانی به تجارت الکترونیک بخصوص در یک سال اخیر و جهش استفاده از خدمات ابری، شاهد خسارت های ناشی از آن به کاربران داخل کشور هستیم. به همین دلیل تصمیم گرفتیم در گفت و گو با هستی شهریزفر، مدیر روابط عمومی آبر آروان، کمی دقیق تر این حمله، ابعاد مختلف آن و درس هایی را که می توانیم از آن بگیریم بررسی کنیم.

بحران آخر سال

به کارگیری سرویس های رایانش ابری به دلیل مزایای متعددی مثل انعطاف پذیری، امنیت و چابکی بیشتر در کنار هزینه های نگهداری کمتر و امکان پرداخت هزینه براساس مصرف، در سال های اخیر رواج گسترده ای پیدا کرده است.

شرکت ابر آروان هم به عنوان تنها ارائه دهنده خدمات رایانش ابری یکپارچه در کشورمان، در سال های اخیر رشد بی سابقه ای کرده و در دو سال اخیر تعداد مشتریانش تقریبا پنج برابر شده است.

درنتیجه علاوه بر مشتریان سازمانی و دولتی، بسیاری از فروشگاه های آنلاین و استارتاپ ها هم برای ارائه خدمات خود به زیرساخت ابری این شرکت متکی هستند.

به همین دلیل وقتی در نخستین دقایق آخرین چهارشنبه سال 99 و پس از چند موج حمله سایبری، متخصصان این شرکت مجبور شدند برای کنترل مشکل، ارتباط دیتاسنتر آسیب دیده را با اینترنت قطع کنند، کسب و کارهای متعددی تحت تاثیر قرار گرفتند.

حملاتی که از دو روز پیش از آن شروع شد و در اثر یک اشتباه فنی و اعمال ناکامل تغییرات امنیتی لازم پس از کشف حملات اولیه، منجر به بروز بحرانی بزرگ برای این شرکت فناوری ایرانی شد.

هستی شهریزفر، مدیر روابط عمومی شرکت ابر آروان، در گفت و گو با کلیک می گوید: ابر آروان برای حفظ پایداری، از هر داده (آبجکت) سه نسخه مختلف در سه دیسک متفاوت در داخل سه سرور مختلف نگهداری می کند، تا درصورت بروز مشکل حتی در چند سرور به داده ها آسیبی وارد نشود. اما در حمله اخیر، تعداد زیادی از سرورها به صورت هم زمان آسیب دیدند. این موضوع سبب شد، علاوه بر حذف حدود 100 ترابایت از یک پتابایت اطلاعات این دیتاسنتر، در برخی موارد هر 3 نسخه اطلاعات ذخیره شده از دست بروند.

متخصصان فنی شرکت پیروز شدند پس از 30 ساعت تلاش مستمر صبح روز پنج شنبه مسائل بازیابی اطلاعات را برطرف کرده و دسترسی اولیه به سرورهای ابری را برای مشتریان برقرار کنند. هرچند در ادامه با توجه به جهش درخواست های بازیابی اطلاعات و نیز مسائل فنی پیش آمده از جمله نیاز به افزایش فضای ذخیره سازی کلاستر ابری آسیب دیده، دسترسی مشتریان دوباره قطع شد.

این شرایط تا هفتم فروردین و شروع مجدد بازیابی سرورهای ابری مشتریان ادامه یافت و از آن زمان تا کنون تلاش برای بازیابی و احیای فایل های آسیب دیده ادامه دارد.

پس از واقعه

به گفته شهریزفر، در این حمله، هکر هیچ گونه دسترسی به دیتای مشتریان ابر آروان پیدا نکرده است و با توجه به نوع ذخیره سازی اطلاعات در آن لایه، تنها پیروز به آسیب زدن به اطلاعات و پاک کردن بخشی از آن شده بود.

همچنین بنابر گزارش های اولیه بیش از 97 درصد از داده های موجود در کلاستر آسیب دیده با اقدامات فنی بازیابی شده است، ولی 3 درصد از اطلاعات کاملا از دست رفته و همچنین باعث آسیب به سرورهای ابری دیگر نیز شده است. البته اطلاعات از دست رفته متناظر با 3 درصد از کل مشتریان ابر آروان نیست و می تواند تبعات ناخواسته بلندمدتی برای این شرکت داشته باشد.

یکی از مهم ترین برگ های برنده ارائه دهندگان خدمات ابری، تضمین امنیت و پایداری است. اعتبار کسب و کارهای آنلاین تا حد زیادی به در دسترس بودن همیشگی آنها وابسته است و بروز چنین مسائلی می تواند باعث لطمه دیدن وجهه عمومی این قبیل تجارت ها و در نهایت خود ارائه دهندگان خدمات ابری شود.

بنابر اعلام روابط عمومی این شرکت، ابر آروان تلاش کرده با ارائه خدماتی از جمله افزایش ظرفیت تیم پشتیبانی، ارائه فضای ذخیره سازی رایگان، ارائه خدمات مجانی تا پایان بهار به مشتریان آسیب دیده و نیز جبران خدمات (SLA) بخشی از این خسارت ها را جبران کند. اما اگر قرار است واقعا سرویس های ابری ایرانی با شرکت های بزرگ جهانی رقابت کنند، پیش گیری از وقوع مجدد چنین رویدادهایی باید به صورت جدی در دستور کار این شرکت ها قرار بگیرد.

جای خالی آموزش

مدیر روابط عمومی شرکت ابر آروان به کلیک اعلام کرده به زودی علاوه بر انتشار گزارش تفصیلی کالبدشکافی این حمله، مجموعه اقداماتی را در راستای پیش گیری از وقوع مجدد چنین حوادثی در حوزه های محصول، بهبود اقدامات و فرآیندهای امنیتی و نیز جبران خسارت های احتمالی انجام می دهد.

اما به نظر می رسد در کنار این اقدامات پیش گیرانه، نیاز جدی به بهبود روندهای آموزش و ارتباط با مشتری هم غیرقابل انکار است. بنابر گزارش ها، بیشتر مشتریان آسیب دیده جزو کسب و کارهای کوچکی هستند که در سازمان خود یک متخصص IT برای مقابله با چنین شرایطی ندارند. همچنین باوجود الزام شرایط کاربری خدمات این شرکت به تهیه نسخه پشتیبان، بسیاری از کاربران با تماس با این شرکت اعلام کرده اند که هیچ نسخه پشتیبانی از اطلاعات خود ندارند.

درنتیجه به نظر می رسد تمرکز بیشتر روی آموزش کاربران و نیز به کارگیری رویه های نوین ارتباط و پشتیبانی فنی از مشتریان با دانش یا توان فنی پایین تر نیز می تواند نقش مهمی در کاهش تاثیرات منفی این قبیل حوادث و تبعات مالی آن برای کسب و کارهای نوپای داخلی داشته باشد. به این ترتیب می توان با صرف هزینه ای بسیار کمتر از جبران خسارت مالی مشتریان در مواردی مانند حمله اخیر برای آموزش کاربران و تفصیل بخشی از مسئولیت به آنها از بروز مجدد چنین مسائلی پیش گیری کرد. از طرفی کسب و کارهای ایرانی هم باید بیش از پیش مسائلی مثل امنیت سایبری و نیز امکان بازیابی سریع اطلاعات حیاتی را در اولویت قرار دهند و رویه های کاری لازم را برای مقابله با بحران هایی از این دست از قبل آماده کنند تا دیگر مثل عید امسال غافلگیر نشوند.

خشایار مریدپور - روزنامه نگار فناوری / ضمیمه کلیک روزنامه خبرنگاران